Drama ve belgesel öğelerinin kullanıldığı ve gerçek olaylara dayalı yapımlar olan belgesel drama yapımlar günümüzde en çok izlenen ve sevilen yapımlar arasında yer alır. Gelin birlikte belgesel dramların türleri, özellikleri ve sinemadaki yerini ele alalım.
Belgesel Drama Hakkında
Uzun metrajlı film ya da belgesel tiyatro şeklinde canlandırılan belgesel dramalar ana öyküye büyük ölçüde sadık kalınarak aktarılır. Örneğin, tarihi belgesellerde gerçek hayattaki insanların gerçek hayattaki sözleri ekrana aktarılabileceği gibi kurgulanan olaylar tarihi olayların gerçekleştiği gerçek mekanlarda çekilebilir.
Belgesel Dramanın Tarihi
Tarihsel açıdan dram belgesel yapımlarının gelişimini ele alacak olursak; aslında tarihi verileri edebi metinlere aktarma dürtüsü batı edebiyatının ilk zamanlarından itibaren kendisini göstermektedir. Örneğin, ünlü filozof Aristoteles’in sanat teorisi tarihsel karakter ve olayların kullanımına dayanan bir teoridir. Özellikle edebiyatın gelişmesiyle birlikte pek çok edebi eser güncel olaylara ve tarihe dayanan eserler olmuştur. Örneğin, İngiliz Rönesans draması özellikle son dönemdeki cinayetler ve cadılıkla ilgili vakaları dramatize ederek aktarmıştır.
20. yüzyılın İkinci Yarısında Ortaya Çıktı
Her ne kadar tarihi olay ve karakterleri edebi düzleme taşımak çok daha eski tarihlere dayansa da, belgesel dramın ayrı bir kategori olarak kabul görmesi 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmıştır. İkinci Dünya Savaşı’nın gerçekleştiği (1945 – 1950) tarihten sonra Louis de Rochemont, yapımcı olarak haber filmi estetiğini filmlere taşıdı ve yarı belgesel tarzını ortaya koyarak gerçek olaylara dayanan bir dizi belgesel drama filmi üretti.
Zamanla Kendi Kategorisini Oluşturdu
En önemli yarı belgesel filmlerden birisi olan He Walked by Night filmi Erwin Walker isimli bir polisin gerçek hikayesine dayanıyordu. Yine tarihteki en önemli belgesel dramalarından birisi olarak bilinen Sıkı Polisler (Dragnet) filmi belgesel drama yapımları arasında o döneme damgasını vuran bir özelliğe sahipti. Zamanla ilgi gören ve ilgi çeken bu belgeseller, drama belgesel kategorisinin belirginleşmesiyle pek çok farklı yapımın perdeye aktarılmasını sağladı.
Belgesel Drama ve Kurgu Belgesel Arasındaki Fark
Belgesel drama (docudrama) ve kurgu belgesel (docufiction) birbiri ile karıştırılabilmektedir. Kurgu belgesel ile belgesel drama arasındaki en temel fark, kurgu belgeselin eş zamanlı olarak gerçek hayattaki öykülerin kurgu ile birleştirilmesidir. Belgesel dramalar ise çoğunlukla olaylar gerçekleştikten sonra tekrar canlandırılır.
Belgesel Drama Türleri
Belgesel drama yapımları ele alış biçimleri, kurgusal ögeler ve belgesel yönün yapımlarda yer alması bakımından dokuz farklı kategoriye ayrılmaktadır. Bu belgesel drama yapımı türleri şu şekildedir:
- Dini metinlerden elde edilen temalara dayalı yapımlar ve tarihi dini figürlerin canlandırıldığı belgeseller
- Olaylara odaklı olarak ekrana aktarılan yapımlar
- Gerçek olay ve kişilerin yeniden canlandırıldıkları monologlar
- Gerçek insanların hayatlarındaki olayların bir kısmının aktarıldığı belgeseller
- Olaylar ve karakterler gerçek olmakla birlikte hikaye örgüsünün ilerlemesi için kurgusal unsurların eklendiği yapımlar
- Biyografik belgesel dramalar
- Ne olduğu tam bilinmemekle birlikte olayların kaynağı ile ilgili spekülasyonlara dayanan yapımlar
- Güncel olaylarla bağlantılı ya da sıra dışı bir konuya sahip olan belgeseller
Belgesel Drama Örnekleri
Günümüzde belgesel drama filmleri ve TV yapımları sayılamayacak kadar çoktur. Hem konusunun bilindik ve ilgi çekici olması hem de gerçek hayata dayanması belgesel dramlara imza atan pek çok yapım olmasını sağlamaktadır. Bu yapımlara örnekler vermek gerekirse:
- Dövüşçü (Fighter)
- 127 Saat (127 Hours)
- Dürüst Oyun (Fair Game)
- Cennete Yolculuk (Heaven Is for Real)
- Onur (Pride)
- Amerikan Soygunu (American Animals)
- Şike (Quiz Show)
- Köstebek (Insider)
- Piyanist (The Pianist)
- Yakın Tehlike (Thirteen Days)
- Kanlı Pazar (Bloody Sunday)
- Laramie Projesi (The Laramie Project)
Belgesellerle ilgili diğer yazılarımız da ilginizi çekebilir >>>