
7’den 70’e hemen hemen herkesin izlediği yapımlardan birisi olan belgesel nedir sorusuna bir yanıt bulacak olursak; belgesel belirli konular hakkında yapılan araştırmaların sanatsal bir şekilde izleyiciye aktarılmasıdır. Bugün yazımızda belgesel filmlerin özellikleri, işlevleri, belgesel türleri ve belgeselci kavramı üzerinde duracağız.
Sinema estetiği ve belgesel
Belgeseli olgu ve konuların aktarımını baz alan haberlerden ayıran en önemli özelliklerinden birisi sinema estetiğinin olduğu yapımlar olmasıdır. Ülkemizde belgesel sineması üstadı olarak görülen Suha Arın, belgeselin sanat, bilim ve sinemanın birleştiği bir kavşak noktası olduğuna değinmektedir. Sinema estetiğinden yoksun çalışmaların ise belgesel yerine, bilgi aktarımını sağladığı için bilgisel olarak aktarılması gerektiğini ifade etmiştir.
Tekin Gün ise belgesel filmlerle ilgili olarak gerçekliğin yaratıcı bir üslupla ele alınarak, kurgusal nitelikler taşımayan bir çalışma yöntemi ile yaşamı olduğu gibi yansıtan filmler olduğuna değinmiştir. Bu şekilde belgesel bilimsel amaca uygun bir şekilde seyirciye aktarılabilir.
Bu kapsamda belgesellerin bir sanatsal estetik taşıması, ancak bilimsel verilerin sunduğu akıl ve mantık ilkeleri çerçevesinde daha objektif bir şekilde izleyiciye aktarılması gerektiği sonucuna varabiliriz.

Belgeselin işlevi nedir?
Her sinema türünün bir işlevi, bir amacı ve temsil ettiği değerler vardır. Bu nedenle belgesel filmler de aynı şekilde pek çok farklı işleve sahiptir. Bu işlevleri şu şekilde ele alabiliriz:
- Belgeseller aracılığıyla geçmişte yaşanan olayları bugünün gözüyle bakabiliriz.
- Belgeseller geçmişi ele alabileceği gibi şimdiye bakmamızı sağlar.
- Belgeseller şimdiyi kaydederek yarına bugünün aktarımını yapmayı sağlayarak aynı zamanda geleceğe yönelik de veriler oluşturulmasını mümkün kılar.
Belgesel filmlerin temelini oluşturan faktörler
Belgesel filmler izleyici üzerinde istenilen etkiyi yaratabilmesi için belirli standartlara ve faktörlere uygun şekilde üretilmesi gereken filmlerdir. Bu belgesel video oluşturma faktörlerden bahsetmemiz gerekirse:
1. Öykü
Belgeselin canlı olmasını ve izleyiciler üzerinde istenilen etkiyi yaratmasını sağlayan temel faktör öyküsüdür. Bir hikaye olmadan belgesel güçlü bir yapıt olamayacaktır. Hikayenin önemli konulara odaklanması, giriş – gelişme – sonuç şeklinde ilerlemesi çok önemlidir.
2. Karakterler
Belgesellerde karakterlere ihtiyaç vardır. Bu karakterler insan, hayvan, bitki gibi canlılar olabileceği gibi cansız varlıklar da olabilirler. Seyircinin empati ve duygu göstermesi için belgeselde karakterlerin olması elzemdir. Aksi takdirde izleyici kolayca yapıta ilgisini kaybedebilir.

3. Görsellik
Belgeselin izleyicilerin ilgisini koruması için hikayeyi en iyi şekilde aktarmayı sağlayacak çarpıcı görüntülere sahip olması gerekir. Sadece röportaj ya da standart çekimden oluşan belgesel film eserleri istenilen ilgiyi ve başarıyı yakalayamaz.
4. Ses
Belgesellerin ses kalitesinin yüksek ve net olması çok önemlidir. Çekim yapılırken kaliteli mikrofon ve araçların kullanımı ile doğru ses frekanslarını yakalayabilmek ve seyirciye aktarabilmek eserin gördüğü ilgiyi doğrudan arttırır. Eğer ses kalitesi çok düşükse ya da net değilse bu durumda görüntü ile ses arasında senkronizasyon olmayacağından eserin kalitesi ciddi anlamda düşecektir.

Belgesel türleri nelerdir?
Genel olarak belgesel türleri değindikleri konuya göre değişmektedir. Belgesel türlerine örnekler vermemiz gerekirse:
- Doğa Belgeselleri: Doğa akışındaki olayları, canlıların davranışlarını, beslenme – avlanma – saklanma – üreme gibi faaliyetlerini konu alır.
- Etnografik Belgeseller: Kültürel açıdan insan topluluklarını ele alan belgesellerdir. Kültürün özellikleri, özgün karakteristik yönlerini izleyiciye aktarır.
- Sanat Belgeselleri: Estetik kavramının yoğun şekilde gözlemlendiği belgesellerdir. Sanat akımları, sanat eserleri, sanata yön veren şahsiyetlerle ilgili bilgilere yer verilir.
- Tarihi Belgeseller: Bu belgesellerde tarihi bakımdan önem taşıyan olaylar, kişiler ve olgular izleyiciye aktarılır.
- Bilimsel Belgeseller: Bilim, akıl ve mantık ilkelerinin ışığında bilimsel gelişmeler, araştırmalar ve sonuçların kayıt altına alındığı belgesel filmi eserleridir.