Günümüz medyasında en sık karşılaşılan durumlardan birisi de yalan/sahte haberciliktir. Sahte haberler kamuoyunun doğru bilgiye ulaşmasını engellemekte; medyanın doğru ve tarafsız duruşuna gölge düşürmektedir. Yalan ve sahte haberleri ayırt etmek ve doğru habere ulaşmak istiyorsanız doğru habere ulaşma için sizlere önerilerimiz var.
Yalan haber nasıl anlaşılır?
Yalan haberleri keşfetmek ve doğru haberlere ulaşmak için aşağıdaki teyit adımlarını izleyebilirsiniz:
1. Kanıtları ve tarihleri kontrol edin
Asılsız haberlerde sıklıkla saat ve tarih bilgilerinde oynanır. Olayların tarihleri değiştirilir. Bu nedenle tarih ve saat çizgisini mutlaka kontrol edin. Ayrıca yazıların kaynaklarını incelemeyi de unutmayın. Eğer kanıt ya da kaynak yoksa ya da adsız/anonim haberlerse bu durumda haberin gerçekliğinden şüphe edebilirsiniz. Haber güvenilir haber kaynaklarına referans yapıyorsa haberin doğru olma ihtimali yüksektir.
2. Fotoğrafları inceleyin
Genelde doğru haber tespiti için dikkat edilen bir diğer husus fotoğraflardır. Sahte haberlerde çoğunlukla görüntülerle ve fotoğraflarla oynanmaktadır. Yine fotoğrafın kaynağı da haberin gerçekliği hakkında bilgi verecektir. Yayınlanan fotoğrafı internet üzerinde arayarak fotoğrafın gerçek olup olmadığını tespit edebilirsiniz.
3. İnternet adresine bakın
İnternet adresi haberin doğruluğunu tespit etmede işe yarayacaktır. Çoğu zaman taklit ya da sahte siteler kullanılarak yalan haberler yayılmaktadır. URL’yi detaylı inceleyerek taklitçi siteleri eleyebilirsiniz. Garip alan adlarına sahip olan ya da uzantısında gov, edu, com ya da net gibi uzantıları olmayan siteleri eleyin.
4. Linkleri takip edin
Eğer haber sitesinde haberin alındığı siteler kaynak gösterilmişse haber kaynağındaki linkleri mutlaka takip edin. Bazen linkleri takip ederken sürekli birbirine referans veren birkaç siteye ulaşabilirsiniz. Eğer linkleri takip ederken orijinal kaynağı bir türlü bulamıyorsanız bu durumda link kısır döngüsüne girmişsiniz demektir. Bu durum da haberin sahte haber olma ihtimali yüksek olduğunu göstermektedir.
5. İletişim bilgilerine bakın
Haberin yayınlandığı web sitesindeki iletişim bilgilerini kontrol edin. Sitenin alt kısmındaki iletişim bilgileri gerçek kurum ya da kişi bilgisi barındırıyorsa haberin doğruluğu yüksek demektir. Meşru sitelerde bu bilgiler daima vardır.
6. Haberin yazım diline dikkat edin
Genelde sahte ve yalan haberlerde büyük harf kullanımı, yazım yanlışı ve aşırı iddialı, duygusal başlıklar tercih edilmektedir. Özellikle aşırı duygusal ve ayrımcı haber dili kullanan haber platformları, kamuoyunun vicdanına seslenerek çok vurucu bir etki yaratır. Bu nedenle haberin yazım diline mutlaka dikkat edin.
7. Web sitesinin ara yüzünü inceleyin
Yalan ve sahte haberlerin yayınlandığı taklit sitelerde çoğunlukla sitenin ara yüzünde sıkıntılar vardır. Aşırı amatör görünen, sitede gezinmesi zor olan ve düzgün açılmayan web sitelerinde medyanın yalan haberleri yayınlanmaktadır. Bu nedenle böyle görünen web sitelerinden uzak durmanızı öneririz.
8. Teyit sitelerini kullanın
Takip ettiğiniz haberlerin doğruluğundan emin olmak için mutlaka haberlerin doğruluğunu tespit eden siteleri kullanın. Teyit sitelerinde doğruluğu kesin olan haberlere yer verilmektedir. Böylelikle sahte haberlerden uzak durabilirsiniz. Özellikle son dakika haberlerde sansasyonel başlıklarla yalan haberler yayınlanabilmektedir.
9. Siteyi ve haberi arayın
Okuduğunuz haberleri ya da haberi okuduğunuz web sitesini mutlaka arama motorlarında arayın. Haber sitesi hakkındaki yorumları inceleyin. Haber sitesi hakkında olumsuz yorumlar varsa ya da hiçbir bilgi yoksa sitenin güvenilirliği sorgulanabilir. Yine aynı şekilde haberi teyit etmek için arama motorlarında başka bir sitede aynı haberin olup olmadığına bakabilirsiniz. Eğer başka bir sayfada aradığınız haber yoksa ya da yayınlanan haber daha farklıysa bu durumda haberin doğruluğundan şüphe edebilirsiniz.