Televizyonu doğuran sinema olmuştur. Bu nedenle sinema ile televizyon arasında bir benzerlik vardır. Ama televizyon haberleri ile sinemanın ayrıldığı nokta; sinema kurmacadır, televizyon haberleriyse gerçektir. İzleyici sinemaya eğlenmek için gider. Filmdeki olayların birçoğunun gerçek olmadığını, bir hayal olduğunu bilerek izler. Ama haberleriyse eğlenmek için değil, gerçeği öğrenmek için izler. Haberlerde kurmacaya, hayale yer yoktur. Ama haberlerin raf ömrü kısadır. Filmler gibi uzun süre akılda kalamazlar. Haberciler; “atlatma” haberler veya en azından “atlatılmamak” için mücadele eder. Günün sonunda ortaya çıkan maalesef birbirinin benzeri haber bültenleridir
Televizyon haberciliğinde hız ve görüntü önemlidir. İyi bir haber kameramanının, rating kaygısı değil, işini iyi yapma kaygısı olmalıdır. Çünkü iyi bir iş iyi bir haber demektir. Hangi konu üzerinde bir haber yapılacak? Haber kaynakları nelerdir? Nerede bulunabilir? Hangi sorular sorulabilir? Bir röportaj, bir söyleşi, bir basın toplantısı için yola çıkmadan önce gerekli ön araştırma mutlaka yapılmalıdır.
Bazı ülkelerde gündem çok hareketlidir. Bir konuyu tartışmak, çekimini yapmak en fazla bir hafta sürer. Yeri bir kriz veya skandal çıkar gündem aniden yine değişir. Bu tür ülkelerde haber kameramanlığı yapmak zor ama zevkli olacaktır.
Gazete haberciliğinde bir dalda uzmanlaşma olmakta ama televizyon haberciliğinde böyle bir uzmanlaşma işin yapısı gereği olamamaktadır. Habercinin, her tür haberin nasıl yapılması gerektiğine dair bir fikri olmak zorundadır. Bugün devlet başkanının çekimine gidilmişse yarın şehrin bir yerinde patlayan kanalizasyon haberinin çekimine gidilebilir. Fakat televizyon haberciliği, gazete haberleri gibi detaylı içerik gerektirmediğinden örneğin; ekonomiyle ilgili bir haberde iktisat teorilerine girmek gerekmez.
Haber kameramanı, haberde ne kadar özgürdür? İstediği her şeyi çekip haber yapabilir mi? Bunun cevabı “hayır” olacaktır. Haberciyi bağlayan etik kurallar vardır ve olması gerekir. Örneğin; açlıktan ölen bir çocuğun görüntüsü üzerine ne yazılırsa yazılsın hoş bir şeye dönüştürülemez. Fakat burada kimin ihmali olduğu da sorgulanmalıdır.
Haberden ne anlaşılmalıdır? Haber, toplumu ilgilendirin tüm bilgilerin genel adıdır. Bunun içine siyaset, ekonomi, sanat, kültür, sanat, spor, polis adliye gibi genel başlıklar dahil edilebilir. Haberin klasik tarifi ise; “insanın köpeği ısırmasıdır”. Ama günümüzde bu tarifin çok bir anlamı kalmamıştır. Haber toplumsal hayatın damarlarında akan kandır. İnsanları birbirine bağlar. Haber sayesinde toplum bilgilenir, kişi dünyayı algılar. Kendisine bir aidiyet kurar. Haber kameramanı; kendi adına değil de, kamuoyu adına çekim yapar, görüntülerini toplar. Kendi tecrübesi, bilgisi sayesinde yeni görüntüler, yeni bakış açıları kazanır. Haber kameramanlığı haber çekiminde zamanla yarışır. Elde edilen görüntülerin en hızlı şekilde merkeze ulaştırılıp yayına hazır hale getirilmesi gerekir. Haberlerin temel amaçlarından biri de, bilgi vermenin yanı sıra, o olayla ilgili kamuoyu da oluşturmaktır. Habercilik; bilgi ihtiyacından doğmuştur. İlk zaman ile çağımız insanının ortak dürtüsüdür? Kim ne yapıyor bilmek ister.
Haberi etkileyen faktörler arasında; devlet politikaları, yasalar, patronun siyasi ve iktisadi ilişkileri, reklam verenler, şirketler, izleyicilerin beklentisi ve son olarak da haberi yapacakların bakış açıları gelir. Görüldüğü gibi haberi yapacak olan haberciler son sırada gelirler. Haberde taraf tutma maalesef haber zincirinin tüm bağlantı noktalarında kendini gösterir. Haberci yine de, kişisel ya da siyasal görüşler olayı çarpıtmaya, yanıltmaya, yönlendirmeye izin vermemelidir. Hiçbir haber bülteni tarafsız olamaz. Her haber bir taraftır. Ama neyin tarafı? Önemli olan bu sorunun cevabıdır. Kamu yararı en öncelikli konu olmalıdır.
Amerikalı gazeteci Walter Lippmann, 1922’de yayınlandığında çok ses getiren “Public Opinion” (Kamuoyu) isimli eserinde şöyle der: “Haber ve gerçek aynı şey değildir… Haberin işlevi, bir olaya dikkati çekmek ya da insanları bu konudan haberdar etmektir. Gerçeğin işlevi ise gizli olguları gün ışığına çıkarmak, birbirleriyle ilişkilendirmek ve insanların hareket noktası olarak kabul edebilecekleri bir gerçeklik tablosu oluşturmaktır.” Bu nedenle haber ile gerçeğin bir arada olabilmesi için doğru dürüst habercilerin çoğalması gerekir.
Haber kameramanının, haber dilinin yanında sinema dilini de iyi bilmesi gerekir. Çünkü haber de aslında kısa filmdir. İyi bir haber göze de hitap etmelidir. Hikayeyi görsel açıdan ilginç yapılmalı, farklı görsel ve işitsel kombinasyonlar kullanılmalıdır. İzleyici üzerinde hangi görüntüler etki bırakır? Bu soruların cevabı aranmalıdır. Bir haberin görüntüsü varsa o haber konuşulabilir olur. Görüntüsü olmayan bir haber televizyonlarda gazete haberi gibi kabul görecektir.
Televizyon haberciliğinde belli bir kalıptan söz edilemez ama temel kurallar vardır. Haberin ilgi çekici ve doğru olması gerekir. Geniş kitlelerin ilgisini çekerse izlenme oranı yüksek olacaktır. Doğruluğun çabukluğa feda edilmemesi gerekir. Çabukluktan vazgeçilebilir belki ama doğruluktan vazgeçilemez.
Bu yazılar da ilginizi çekebilir!…
Haber doğrulama nasıl yapılır?
İnternet haberciliğinde çocuğa şiddet haberleri nasıl yapılmalı?